ნაღვლის ბუშტი

ნაღვლის ბუშტი

ნაღვლის ბუშტი (ლათინური vesica biliaris) მოქმედებს როგორც ნაღვლის შესანახი ადგილი, ბლანტი ყვითელი სითხე, რომელიც გამოიყოფა ღვიძლის მიერ და რომელიც მონაწილეობს საჭმლის მონელების პროცესში.

ნაღვლის ბუშტის ანატომია

ნაღვლის ბუშტი მდებარეობს მუცლის მარჯვენა მხარეს. ეს არის მსხლის ფორმის პატარა ჩანთა, რომელიც ნაპოვნია ღვიძლის ქვედა ნაწილში. მწვანე ფერის და თხელი კედლით, მისი ზომები საშუალოდ 7 -დან 12 სმ -მდეა. ის საშუალოდ შეიცავს 50 მლ ნაღველს. მის ქვედა ბოლოს, კისტოზური სადინარი უერთდება ღვიძლის საერთო სადინარს და ქმნის საერთო ნაღვლის სადინარს. ამ სადინარის მეშვეობით ნაღველი მიედინება თორმეტგოჯა ნაწლავში, წვრილი ნაწლავის პირველი სეგმენტი, რომელიც მიჰყვება კუჭს.

ნაღვლის ბუშტის ფიზიოლოგია

ნაღველი შეიცავს კერძოდ წყალს, ნაღვლის მარილებს, ბილირუბინს (პიგმენტი ჰემოგლობინის დეგრადაციის შედეგად და რომელიც ნაღველს აძლევს მომწვანო ყვითელ ფერს), ქოლესტერინს და ფოსფოლიპიდებს. საჭმლის მონელების პროცესში მონაწილეობენ მხოლოდ ნაღვლის მარილები და ფოსფოლიპიდები. მიუხედავად იმისა, რომ იგი არ შეიცავს ფერმენტებს, ნაღველს შეუძლია თავისი მარილების წყალობით შეამციროს ცხიმოვანი გლობულების ზომა და, შესაბამისად, ხელი შეუწყოს საჭმლის მომნელებელი ფერმენტების მოქმედებას.

ნაღვლის ბუშტის ქცევა დამოკიდებულია თორმეტგოჯა ნაწლავის მდგომარეობაზე. როდესაც ეს ცარიელია, ნაღველი მიედინება კისტოზურ სადინარში, რათა შეინახოს ნაღვლის ბუშტში. ეს უკანასკნელი ნაღვლის კონცენტრაციას ახდენს მისი წყლის ნაწილობრივ შეწოვით, რითაც ნაღვლის მარილების მომავალი მოქმედება უფრო ეფექტური გახდება. როდესაც ცხიმოვანი საკვები შედის თორმეტგოჯა ნაწლავში, ქოლეცისტოკინინის სეკრეცია, ნაწლავების მიერ გამომუშავებული ჰორმონი, იწვევს ნაღვლის ბუშტის შეკუმშვას, რაც შემდეგ ნაღველს გამოდევნის საერთო ნაღვლის სადინარში. ამ უკანასკნელს თორმეტგოჯა ნაწლავის შესასვლელთან უერთდება პანკრეასის სადინარი (როგორც მისი სახელი მიგვანიშნებს პანკრეასიდან), რომელიც ატარებს საჭმლის მომნელებელ ფერმენტებს, ჰეპატო-პანკრეასის ბოლქვის შესაქმნელად. წვრილ ნაწლავში მოხვედრისას ნაღველი და პანკრეასის წვენი იწყებენ საკვების ქიმიურ დაშლას.

ნაღვლის ბუშტის ფუნქციის დარღვევა

ბილიარული ლითიაზი : ქვების წარმოქმნა ნაღვლის ბუშტში ან ნაღვლის სადინარში. ეს ქვები, პატარა კენჭის მსგავსი, ძირითადად შედგება კრისტალიზებული ქოლესტერინისგან. მათი ფორმა, ზომა და რაოდენობა განსხვავდება ადამიანში. მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ზოგადად კეთილთვისებიანია, ამ ქვებს შეუძლიათ შეაფერხონ კისტოზური და საერთო ნაღვლის მილები და, შესაბამისად, ნაღვლის გასვლა თორმეტგოჯა ნაწლავში. ამ შემთხვევაში, სუბიექტს აქვს ბილიარული კოლიკა, რომელიც შეიძლება გაგრძელდეს 4 საათამდე.

მცირე ზომის ნაღვლის ქვები ახდენს ნაღვლის ნაკადის შენელებას, რომელიც შემდგომ სტაგნაციას მოახდენს მანამ, სანამ არ შექმნის ნაღვლის ტალახს, რომელიც ასევე გვხვდება შიდსით დაავადებულ ზოგიერთ ადამიანში (3).

მე –4 კვლევამ (2001) შესაძლებელი გახადა თაგვებში ლითიაზისადმი მგრძნობელობის გენების იდენტიფიცირება, რითაც ვარაუდობენ ამ პათოლოგიის შესაძლო გენეტიკურ წარმოშობას. გარდა ამისა, გარკვეული ეთნიკური ჯგუფები, როგორიცაა ჩრდილოეთ ამერიკის ინდიელები, როგორც ჩანს, უფრო დაუცველია ლითიაზიის მიმართ.

ნებისმიერ ასაკში, სიმსუქნე ასევე ზრდის რისკის ფაქტორს ნაღვლის ბუშტის წარმოქმნისათვის. 5 – დან 2012 წლამდე ასაკის 510 პირზე ჩატარებულ 000 კვლევაში (9) დადგინდა, რომ ჭარბი წონის მქონე ბავშვებს ორჯერ მეტი აქვთ ნაღვლის ქვები, ხოლო რისკი რვაჯერ მეტია ნაღვლის ქვების შემთხვევაში. მძიმე სიმსუქნის მქონე პირები.

ზოგადად, ქალები მამაკაცებზე მეტად ექვემდებარებიან ამ ნაღვლის ქვებს. ზოგიერთმა ქცევამ შეიძლება გაზარდოს ქვების წარმოქმნის რისკი.

ქოლეცისტიტი : ნაღვლის ბუშტის ანთება, რომელსაც შეიძლება თან ახლდეს ინფექცია. ეს ჩვეულებრივ ხდება ნაღვლის ბუშტში ან საერთო ნაღვლის სადინარში ქვების არსებობის გამო.

ფაიფურის ბუშტუკი : ქოლეცისტიტის შემდეგ კალციუმი შეიძლება მიმაგრდეს ნაღვლის ბუშტის კედლებზე, რომელიც გამკვრივდება. შემდეგ სუბიექტს აქვს ეგრეთ წოდებული ფაიფურის ბუშტუკი.

ქოლესტაზური სიყვითლე : როდესაც ნაღვლის ბუშტის სადინარები იბლოკება, ნაღველი სისხლში ბრუნდება. რადგან ბილირუბინი აღარ გამოიყოფა განავალში, ხდება უფერო, ხოლო კანი ოდნავ ყვითლდება. ამავდროულად, შარდის ბილირუბინის დონე იზრდება, რის შედეგადაც შარდი მუქდება. ეს არის ქოლესტაზური სიყვითლის სიმპტომები.

ქოლედოქალური ცისტები : არის ნაღვლის სადინარების არანორმალური შეშუპება. დაბადებიდან არსებული დაავადება, ის ზრდის ნაღვლის ბუშტის კიბოს განვითარების რისკს.

პანკრეასის და ნაღვლის ბუშტის არანორმალური კავშირი : საერთო ნაღვლისა და პანკრეასის სადინარების შეერთების თანდაყოლილი ანომალია. ამ შემთხვევაში, პანკრეასის მიერ წარმოქმნილი ფერმენტები ვერ აღწევს თორმეტგოჯა ნაწლავში. შემდეგ მათ შეუძლიათ გამოიწვიონ ნაღვლის ბუშტის გაღიზიანება.

ნაღვლის ბუშტის კიბო : ისევე როგორც ქოლეცისტიტი, ნაღვლის ბუშტის კარცინომის გამოჩენა ხელს უწყობს ნაღვლის ქვებს. იშვიათი პათოლოგია საფრანგეთში, ის ძირითადად აწუხებს 70 წელზე უფროსი ასაკის ქალებს. ჩვეულებრივ ვლინდება გვიან, როდესაც ის ვრცელდება მეზობელ ორგანოებზე, ზოგჯერ მას თან ახლავს მუცლის ტკივილი, ღებინება და მადის დაკარგვა. მისი შემთხვევების შესაფასებლად უნდა იქნას გათვალისწინებული ეთნიკური ფაქტორები. თორორასტის (9) ზემოქმედება (კონტრასტული საშუალება, რომელიც ადრე სამედიცინო გამოსახულებაში გამოიყენებოდა) ასევე ზრდის ნაღვლის ბუშტის კიბოს განვითარების რისკს.

ნაღვლის ქვების მკურნალობა

როდესაც ქვები არ არის კალციფიცირებული და არ აღემატება გარკვეულ ზომას, შესაძლებელია მათი დაშლის მკურნალობა, მაგალითად Actigall. აბლაცია, რომელსაც ყოველდღიურად რეალური გავლენა არ აქვს, ნორმად რჩება ნაღვლის ქვების შემთხვევებში.

დიეტამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს ნაღვლის ქვების წარმოქმნაზე. მაღალკალორიული დიეტა ხელს უწყობს მათ გარეგნობას, ხოლო მცენარეული ბოჭკოებით მდიდარი დიეტა ამ პროცენტს ამცირებს. ქვების პირველი გამოჩენის შემთხვევაში, ცხოვრების წესის კორექტირებას (ცხიმის, შაქრის მოხმარების შემცირება, კარგი დატენიანება, რეგულარული ფიზიკური აქტივობა და სხვა) შეუძლია სწრაფად გაათავისუფლოს ნებისმიერი ტკივილი.

ნაწლავების ზოგიერთ დაავადებას, მაგალითად კრონის დაავადებას, შეუძლია გაორმაგდეს ან თუნდაც გაამრავლოს ნაღვლის ქვების გავრცელება (10).

ნაღვლის ბუშტის გამოკვლევები

მუცლის ღრუს ექოსკოპია: უმარტივესი და სწრაფი გამოკვლევა ნაღვლის კენჭების დასადგენად. მას შეუძლია გამოთვლების 90% გამოავლინოს. ის ასოცირდება ბიოლოგიურ გამოკვლევებთან (სისხლის ტესტი და ბილირუბინის ანალიზი) სიტუაციის სერიოზულობის შესაფასებლად.

ექო-ენდოსკოპია: ეს ოცწუთიანი გამოკვლევა საშუალებას გაძლევთ დააკვირდეთ ნაღვლის ბუშტის შიდა ნაწილს და დამატებით შეისწავლოთ პანკრეასი.

ნაღვლის ბუშტის მოცილება (ან ქოლეცისტექტომია): ქირურგია, რომელიც შეიძლება გაკეთდეს ნაღვლის ბუშტის ან საერთო ნაღვლის სადინრის ქვების სამკურნალოდ, როდესაც ძლიერ ტკივილს უკავშირდება.

ისტორიული და სიმბოლური

ანტიკურ ხანაში გალენმა შეიმუშავა თეორია ოთხი იუმორის შესახებ (11), რომლის მიხედვითაც იუმორის ბალანსი (სისხლი, ყვითელი ნაღველი, შავი ნაღველი, ნახველი) არეგულირებს ინდივიდის გონებრივ და სხეულის ჯანმრთელობას. ყვითელი მარმარილო ასოცირდება სიბრაზესთან, ხოლო შავი ნაღველი იწვევს მელანქოლიასა და მწუხარებას. ეს უკანასკნელი იყო გონებაში პასუხისმგებელი საზრუნავებსა და ბოროტებებზე. სწორედ ამ ბერძნული თეორიიდან მოდის გამოთქმა "ნაღვლის ქონა" (12).

დატოვე პასუხი