ფსიქოლოგია

აგრესიის კონტროლი შესაძლებელია ძალის გამოყენებით, ყოველ შემთხვევაში, ზოგიერთ სიტუაციაში. სწორი გარემოს პირობებში, საზოგადოებას შეუძლია შეამციროს ძალადობრივი დანაშაული შესაძლო დამნაშავეების დაშინებით გარდაუვალი სასჯელის პერსპექტივით. თუმცა ასეთი პირობები ჯერ ყველგან არ არის შექმნილი. ზოგიერთ შემთხვევაში, პოტენციური კრიმინალები დარწმუნდებიან, რომ შეძლებენ სამართლიანობისგან თავის დაღწევას. ამავდროულად, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ისინი ვერ ახერხებენ დამსახურებული სასჯელის თავიდან აცილებას, მაშინ მისი მძიმე შედეგები მათზე დიდხანს იმოქმედებს მსხვერპლზე ძალადობის განხორციელების შემდეგაც კი, რამაც მათ კმაყოფილების გრძნობა მოუტანა და შედეგად, მათი აგრესიული ქცევა დამატებით განმტკიცებას მიიღებს.

ამრიგად, მხოლოდ შემაკავებელი საშუალებების გამოყენება შეიძლება არ იყოს საკმარისი. რა თქმა უნდა, ზოგ შემთხვევაში საზოგადოება ვალდებულია გამოიყენოს ძალა, მაგრამ ამავე დროს უნდა იბრძოლოს, რომ შეამციროს მისი წევრების აგრესიული მიდრეკილებების გამოვლინება. ამისათვის გამოიყენეთ სპეციალური კორექტირების სისტემა. ფსიქოლოგებმა შემოგვთავაზეს მისი გამოყენების რამდენიმე განსხვავებული გზა.

კათარზისი: ძალადობრივი მოტივების შემცირება აგრესიული გამოხტომების მეშვეობით

ეთიკის ტრადიციული წესები არ იძლევა აგრესიის ღია გამოვლინებას და მისი ჩადენით სარგებლობასაც კი. აგრესიის ჩახშობა იწყება მშობლების მოთხოვნით, იყოთ უფრო მშვიდი, არ შეეწინააღმდეგოთ, არ იჩხუბოთ, არ იყვიროთ ან ჩაერიოთ. როდესაც აგრესიული კომუნიკაცია იბლოკება ან ჩახშობილია გარკვეულ ურთიერთობებში, იქნება ეს შემთხვევითი თუ მუდმივი, ადამიანები დებენ რეალობის დამახინჯებულ, არაკეთილსინდისიერ შეთანხმებებს. აგრესიული გრძნობები, რისთვისაც აკრძალულია ცნობიერი გამოხატვა ჩვეულებრივი ურთიერთობების დროს, მოულოდნელად სხვაგვარად იჩენს თავს აქტიური და უკონტროლო ფორმით. როცა წყენისა და მტრობის დაგროვილი და ფარული გრძნობები იფეთქებს, ურთიერთობის სავარაუდო „ჰარმონია“ მოულოდნელად ირღვევა (Bach & Goldberg, 1974, გვ. 114-115). იხილეთ →

კათარზისის ჰიპოთეზა

ეს თავი განიხილავს აგრესიის შედეგებს - ქცევას, რომელიც მიზნად ისახავს ვინმეს ან რაიმეს ზიანის მიყენებას. აგრესია გამოიხატება როგორც სიტყვიერი, ისე ფიზიკური შეურაცხყოფის სახით და შეიძლება იყოს რეალური (დარტყმა) ან წარმოსახვითი (ფიქტიურ მოწინააღმდეგეს სათამაშო იარაღით სროლა). უნდა გვესმოდეს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მე ვიყენებ "კათარზისის" კონცეფციას, არ ვცდილობ გამოვიყენო "ჰიდრავლიკური" მოდელი. ერთადერთი, რაც მხედველობაში მაქვს, არის აგრესიისკენ მიდრეკილების შემცირება და არა ჰიპოთეტური რაოდენობის ნერვული ენერგიის განმუხტვა. ამგვარად, ჩემთვის და ბევრი სხვა (მაგრამ არა ყველა) ფსიქოთერაპევტის მკვლევარისთვის კათარზისის კონცეფცია შეიცავს აზრს, რომ ნებისმიერი აგრესიული ქმედება ამცირებს შემდგომი აგრესიის ალბათობას. ეს განყოფილება იკვლევს კითხვებს იმის შესახებ, რეალურად ხდება თუ არა კათარზისი და თუ ასეა, რა ვითარებაში. იხილეთ →

რეალური აგრესიის შემდგომი ეფექტი

მიუხედავად იმისა, რომ წარმოსახვითი აგრესია არ ამცირებს აგრესიულ ტენდენციებს (გარდა იმ შემთხვევისა, როცა აგრესორს კარგ გუნებაზე აყენებს), გარკვეულ პირობებში, დამნაშავზე თავდასხმის უფრო რეალური ფორმები მომავალში შეამცირებს მის მიყენების სურვილს. თუმცა, ამ პროცესის მექანიზმი საკმაოდ რთულია და სანამ ამას გაიგებთ, უნდა გაეცნოთ მის ზოგიერთ მახასიათებელს. იხილეთ →

ქცევის ახალი გზების შემუშავება

თუ წინა ნაწილში შემოთავაზებული ახსნა სწორია, მაშინ ადამიანები, რომლებმაც იციან თავიანთი აღგზნებული მდგომარეობის შესახებ, არ შეზღუდავენ თავიანთ ქმედებებს მანამ, სანამ არ დაიჯერებენ, რომ მოცემულ სიტუაციაში მტრული ან აგრესიული ქცევა არასწორია და შეუძლია დათრგუნოს მათი აგრესია. თუმცა, ზოგიერთ ადამიანს არ სურს ეჭვქვეშ დააყენოს სხვა ადამიანებზე თავდასხმის უფლება და ძლივს შეიკავოს თავი პროვოკაციულ ქმედებებზე რეაგირებისგან. ასეთ მამაკაცებსა და ქალებს მათი მიუღებელი აგრესიულობის მინიშნება საკმარისი არ იქნება. მათ უნდა ასწავლონ, რომ ხშირად ჯობია იყო მეგობრული, ვიდრე მუქარა. ასევე შეიძლება სასარგებლო იყოს მათში სოციალური კომუნიკაციის უნარების ჩანერგვა და ემოციების კონტროლის სწავლება. იხილეთ →

თანამშრომლობის სარგებელი: პრობლემური ბავშვების მშობელთა კონტროლის გაუმჯობესება

პირველი სასწავლო გეგმა, რომელსაც ჩვენ განვიხილავთ, შეიმუშავეს ჯერალდ პატერსონმა, ჯონ რეიდმა და სხვებმა ორეგონის კვლევითი ინსტიტუტის სოციალური სწავლების ცენტრში. მე-6 თავში, აგრესიულობის განვითარების შესახებ, გაანალიზებულია ამ მეცნიერების მიერ მიღებული სხვადასხვა შედეგები ბავშვების გამოკვლევის პროცესში, რომლებიც ავლენენ ანტისოციალურ ქცევას. თუმცა, როგორც გახსოვთ, ამ თავში ხაზგასმული იყო მშობლების არასწორი ქმედებების როლი ასეთი პრობლემური ბავშვების განვითარებაში. ორეგონის ინსტიტუტის მკვლევარების აზრით, ხშირ შემთხვევაში მამები და დედები, არასწორი აღზრდის მეთოდების გამო, თავად უწყობდნენ ხელს შვილებში აგრესიული ტენდენციების ჩამოყალიბებას. მაგალითად, ისინი ხშირად ზედმეტად არათანმიმდევრულები აღმოჩნდნენ თავიანთი ვაჟებისა და ქალიშვილების ქცევის დისციპლინის მცდელობებში - ისინი ძალიან ფრთხილები იყვნენ მათ მიმართ, ყოველთვის არ წაახალისებდნენ კეთილ საქმეებს, აწესებდნენ სასჯელებს, რომლებიც არაადეკვატური იყო გადაცდომის სერიოზულობისთვის. იხილეთ →

ემოციური რეაქტიულობის დაქვეითება

მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი აგრესიული პიროვნებისთვის ქცევითი ინტერვენციის პროგრამების სარგებლიანობაა, რათა ასწავლონ მათ, რომ მათ შეუძლიათ მიაღწიონ სასურველ შედეგებს თანამშრომლობითა და მეგობრულად და სოციალურად დამტკიცებული მოქმედებით, მაინც არიან ისეთები, რომლებიც მუდმივად მზად არიან გამოიყენონ ძალადობა, ძირითადად მათი გამო. გაიზარდა გაღიზიანება და თვითშეკავების უუნარობა. ამჟამად მუშავდება სულ უფრო მეტი ფსიქოლოგიური ტრენინგის პროგრამები ამ ტიპის ემოციური რეაქტიულობის შეცვლის მიზნით. იხილეთ →

რა შეიძლება გავლენა იქონიოს დამნაშავეებზე, რომლებიც ციხეში არიან?

აქამდე ჩვენ ვსაუბრობდით ხელახალი სწავლის პროცედურებზე, რომლებიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას და უკვე გამოიყენება იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც არ შედიან ღია კონფლიქტში საზოგადოებასთან, ანუ არ არღვევენ მის კანონებს. მაგრამ რაც შეეხება მათ, ვინც ჩაიდინა ძალადობრივი დანაშაული და გისოსებს მიღმა აღმოჩნდნენ? შეიძლება თუ არა მათ ასწავლონ თავიანთი ძალადობრივი ტენდენციების კონტროლი სასჯელის საფრთხის გარდა სხვა საშუალებებით? იხილეთ →

შემაჯამებელი

ეს თავი აანალიზებს აგრესიის შეკავების რამდენიმე არასასჯელ ფსიქოლოგიურ მიდგომას. პირველი განხილული სამეცნიერო სკოლების წარმომადგენლები ამტკიცებენ, რომ გაღიზიანების შეკავება მრავალი სამედიცინო და სოციალური დაავადების მიზეზია. ფსიქიატრები, რომლებსაც აქვთ ასეთი შეხედულებები, მოუწოდებენ ადამიანებს თავისუფლად გამოხატონ თავიანთი გრძნობები და ამით მიაღწიონ კათარზისულ ეფექტს. ამ თვალსაზრისის ადეკვატურად გასაანალიზებლად, პირველ რიგში, საჭიროა მკაფიო წარმოდგენა "გაღიზიანების თავისუფალი გამოვლინების" კონცეფციის შესახებ, რომელსაც შეიძლება ჰქონდეს სხვადასხვა მნიშვნელობა. იხილეთ →

ნაწილი 5. ბიოლოგიური ფაქტორების გავლენა აგრესიაზე

თავი 12

სიძულვილის და განადგურების წყურვილი? ადამიანებს ძალადობის ინსტინქტი ეუფლება? რა არის ინსტინქტი? ინსტინქტის ტრადიციული კონცეფციის კრიტიკა. მემკვიდრეობა და ჰორმონები. „ჯოჯოხეთის გასაღვიძებლად დაბადებული“? მემკვიდრეობის გავლენა აგრესიულობაზე. სქესობრივი განსხვავებები აგრესიის გამოვლინებაში. ჰორმონების გავლენა. ალკოჰოლი და აგრესია. იხილეთ →

დატოვე პასუხი